Soorten verlichting

Een gloeilamp gaat 1.000 branduren mee, wat gelijkstaat aan ongeveer één jaar. Ter vergelijking: een ledlamp heeft circa 15.000 branduren.

Een gloeilamp kan erg heet worden. Hoe warm een gloeilamp wordt is afhankelijk van het aantal watt. Een gewone gloeilamp wordt gemakkelijk meer dan 100 graden Celsius, soms zelfs 200 graden Celsius. Je kunt een gloeilamp niet meteen aanraken, nadat je de lamp uitdoet. Zolang er elektriciteit door de gloeidraad stroomt, blijft de lamp warm.

Gemiddeld verbruikt een gloeilamp ongeveer 60 watt, tegenover 6 watt bij een ledlamp. Bij een gloeilamp wordt 90% van de elektriciteit gebruikt om warmte te produceren en 10% voor het uitstralen van licht. Daardoor is de milieu impact van een gloeilamp groot. Vervang je één gloeilamp van 75 watt voor een vergelijkebare ledlamp van 900-1100 lumen, dan bespaar je volgens Milieu Centraal € 23,10 per jaar.

Tip: wil je het energieverbruik van lampen vergelijken? Kijk naar het stroomverbruik per 1000 uur. Dit staat op het energielabel als kWh/1000h. 

Een gloeilamp werkt op stroom. Een gloeilamp verbruikt relatief veel stroom om licht op te wekken en heeft daarom veel impact op het milieu.

Een ledlamp is op meerdere vlakken een betere keus dan een gloeilamp. Een ledlamp verbruikt 90% minder stroom dan een gloeilamp. Met een ledlamp bespaar je zodoende enorm op je energiekosten. Een ledlamp is duurder in aanschaf, maar gaat veel langer mee. Je hoeft een ledlamp dus minder vaak te vervangen, waardoor je ook weer kosten uitspaart. Milieu Centraal adviseert om alle gloeilampen in huis te vervangen door een ledlamp, ook als ze nog werken. Dit is beter voor het klimaat en je portemonnee.

Een gloeilamp van 60 watt komt overeen met een ledlamp van 7 watt. Bij een ledlamp wordt niet meer gesproken over watt, maar over lumen. Dit is de lichthoeveelheid die een lamp uitstraalt. Op het doosje van een ledlamp kun je de hoeveelheid lumen vinden en staat ook met hoeveel watt je dit kunt vergelijken.

Een gloeilamp van 175 watt komt overeen met ledverlichting van 15 watt. Bij een ledlamp wordt niet meer gesproken over watt, maar over lumen. Dit is de lichthoeveelheid die een lamp uitstraalt. Op het doosje van een ledlamp kun je de hoeveelheid lumen vinden en staat ook met hoeveel watt je dit kunt vergelijken.

Een gloeilamp kun je weggooien in de vuilnisbak, ofwel bij het restafval. Gloeilampen hebben een andere samenstelling dan verpakkingsglas en kun je daarom niet in de glasbak gooien.

LED staat voor light emitting diode, ofwel lichtgevende diodes. Het is geen traditioneel peertje zoals we die kennen van een gloeilamp, maar een elektrisch component dat licht geeft. Een LED is opgebouwd uit een chip van lichtgevend materiaal.

LED is een halfgeleider, zeg maar een elektronisch onderdeel, dat rechtstreeks licht uitzendt. In tegenstelling tot een gloeilamp is er bij ledverlichting veel minder stroom en warmte nodig om licht te genereren. Er komt zelfs nauwelijks warmte vrij. Je kunt een ledlamp dus gerust aanraken, hoe lang de lamp ook aanstaat.

Ledverlichting is op dit moment de meest duurzame manier van verlichten. Een ledlamp verbruikt weinig energie en heeft een lange levensduur (circa 15.000 branduren). Daardoor is ledverlichting de meest zuinige verlichting die er is.

Een ledlamp gaat circa 15.000 branduren mee. Hoe lang dit precies is, is afhankelijk van hoe vaak de lamp aanstaat. Als je er vanuit gaat dat de lamp een paar uur per dag brandt, gaat de ledlamp minstens 10 jaar mee.

De makkelijkste manier om een ledlamp te herkennen, is door te voelen of de lamp warm is of niet. Een ledlamp zet vrijwel al zijn energie om in licht in plaats van warmte en voelt dus koud aan. Daarnaast kun je ook kijken naar het energielabel op de doos. Een ledlamp is de meest zuinige lamp die er is en heeft energielabel A.

Om erachter te komen hoeveel stroom een ledlamp verbruikt, kun je een handige formule hanteren. Kijk als eerste naar de volgende punten:

• Het stroomverbruik van de lamp in watt (W). Dit kun je vinden op de verpakking en op de lamp zelf.

• Het aantal uren dat je de lamp per dag gebruikt.

• Het aantal dagen per jaar dat de lamp in gebruik is.

Vul de gegevens vervolgens in, in de volgende formule: aantal uren per dag x het aantal dagen per jaar x (stroomverbruik in watt gedeeld door 1.000). Zo reken je het stroomverbruik om naar kilowattuur (kWh). Dit heb je nodig om de kosten te berekenen (zie vraag hieronder).

Als je hebt bepaald wat het aantal kilowattuur (kWh) is van een ledlamp, kun je berekenen wat het energieverbruik kost. Vermenigvuldig het aantal kWh met het tarief dat je voor stroom betaalt. Let op: er zijn op dit moment grote verschillen in energieprijzen. Wij gaan uit van 25 cent per kWh voor de lange termijn en 70 cent per kWh voor de korte termijn (bron: Milieu Centraal).

Tip: wil je het energieverbruik van lampen vergelijken?Kijk naar het stroomverbruik per 1000 uur. Dit staat op het energielabel als kWh/1000h. 

Als je oude gloeilampen, spaarlampen of halogeenlampen wilt vervangen voor led zijn er een paar dingen waar je op kunt letten:

• Op het kunststof of glas van de oude lamp staat de wattage (W) vermeld. Het aantal watt geeft aan hoeveel energie een lamp verbruikt. De lichtsterkte voor ledlampen wordt uitgedrukt in lumen. Op de verpakking van (nieuwere) ledlampen staat vaak met hoeveel watt je het aantal lumen kunt vergelijken. Gebruik deze handige tabel om wattages om te rekenen.

• De kleur van ledlicht wordt aangegeven door middel van Kelvin (K). 2700K is standaard en dit is vergelijkbaar met het sfeervolle licht van een gloeilamp. Bij minder Kelvin wordt het licht sfeervoller, bij meer Kelvin wordt het licht helderder.

• Cijfer- en lettercombinaties zoals E27 (grote schroeffitting) en GU10 (fitting met pinnetjes) verwijzen naar de fitting en het formaat van de lamp. Dit kun je ook terugvinden op het kunststof of het glas van je oude lamp. Speel op safe door te kiezen voor dezelfde vorm lamp. Wil je een andere vorm lamp of kun je niet meer lezen wat er op je oude lamp staat? Meet dan thuis de lamphouder op en check de afmetingen van de ledlamp op de verpakking.

• Een grote schroeffitting wordt E27 genoemd, een kleine schroeffitting wordt E14 genoemd. Veel voorkomende fittingen met pinnetjes zijn GU4 en GU10.

Meer lezen over de juiste lamp kiezen?

Een ledlamp is zuiniger dan een spaarlamp. Qua energieverbruik zijn de lampen vergelijkbaar, maar het duurt langer voordat een spaarlamp op volle sterkte brandt. Daarnaast bevat een spaarlamp kwik en dit is slecht voor het milieu. Ook gaat een spaarlamp minder lang mee. Gemiddeld heeft een spaarlamp 6.000 tot 10.000 branduren tegenover minstens 15.000 branduren bij een ledlamp. Een spaarlamp is wel goedkoper dan een ledlamp.

Ledlampen kunnen verschillende voltages hebben. Een lamp met 230V kun je direct op het stopcontact aansluiten, maar voor een lamp met 12V heb je een transformator nodig. Een transformator zet netspanning (230V) om naar laagspanning (12V). Je hebt geen extra kabels nodig, tenzij je gaat verbouwen en je de elektra (opnieuw) laat doen. Vraag dan een elektricien of aannemer om raad. Over het algemeen geldt: hoe hoger de stroomsterkte, hoe dikker installatiedraad je nodig hebt. 

Kwantum heeft veel keuze in dimbare ledverlichting. Of de ledlamp ook daadwerkelijk dimbaar is, hangt af van je dimmer. Dimmers ontworpen voor lampen met een hoog vermogen, zoals gloeilampen, werken niet in combinatie met een ledlamp. Werkt je nieuwe ledlamp niet goed? Dan is een dimmer speciaal voor ledlampen nodig.

Spaarlampen bestaat uit kleine, opgevouwen tl-buisjes die in een normale lamp passen.

Een spaarlamp heeft 6.000 tot 10.000 branduren. Ter vergelijking: een ledlamp heeft minstens 15.000 branduren en gaat langer mee.

Als je lampen gaat vervangen is een ledlamp de beste keuze. Een voordeel van een spaarlamp is dat de lamp goedkoper is in aanschaf dan een ledlamp. Een ledlamp gaat langer mee dan een spaarlamp, dus de hogere aanschafprijs verdien je op die manier snel weer terug.

Spaarlampen zijn bijna net zo zuinig als ledlampen, maar kennen wel een aantal nadelen.

• Het duurt even voordat een spaarlamp voluit brandt.

• De levensduur is korter dan bij een ledlamp. Een spaarlamp kent 6.000 tot 10.000 branduren tegenover minstens 15.000 branduren bij een ledlamp.

• Een spaarlamp is gevoelig voor veel aan- en uitschakelen, waardoor de lamp eerder kapot kan gaan.

• Een spaarlamp bevat kwik en daarom moet je voorkomen dat ze breken.

• Een spaarlamp is goedkoper dan een ledlamp, maar door de langere levensduur van een ledlamp, verdien je de aanschafprijs relatief snel terug.

Een ledlamp is energiezuiniger dan een spaarlamp. Je hoeft je bestaande spaarlampen niet meteen te vervangen. Gaat de spaarlamp stuk, dan is een ledlamp een betere keus.

Om erachter te komen hoeveel stroom een spaarlamp verbruikt, kun je een handige formule hanteren. Kijk als eerste naar de volgende punten:

• Het stroomverbruik van de lamp in watt (W). Dit kun je vinden op de verpakking en op de lamp zelf.

• Het aantal uren dat je de lamp per dag gebruikt.

• Het aantal dagen per jaar dat de lamp in gebruik is.

Vul de gegevens vervolgens in, in de volgende formule: aantal uren per dag x het aantal dagen per jaar x (stroomverbruik in watt gedeeld door 1.000). Zo reken je het stroomverbruik om naar kilowattuur (kWh). Dit heb je nodig om de kosten te berekenen.

Als je hebt bepaald wat het aantal kWh is van een ledlamp, kun je berekenen wat het energieverbruik kost. Vermenigvuldig het aantal kWh met het tarief dat je voor stroom betaalt. Let op: er zijn op dit moment grote verschillen in energieprijzen. Wij gaan uit van 25 cent per kWh voor de lange termijn en 70 cent per kWh voor de korte termijn (bron: Milieu Centraal).

Tip: wil je het energieverbruik van lampen vergelijken? Kijk naar het stroomverbruik per 1000 uur. Dit staat op het energielabel als kWh/1000h. 

Een spaarlamp is net als een ledlamp een energiezuinige lamp, maar het is geen ledlamp. Een spaarlamp is gemaakt van kleine, opgevouwen tl-buisjes. Een ledlamp bestaat uit een elektronisch onderdeel dat licht geeft.

Een spaarlamp is niet te vergelijken met een gloeilamp. Bij een gloeilamp wordt 90% van de elektriciteit gebruikt om warmte te produceren en 10% voor het uitstralen van licht. Een spaarlamp werkt met kleine, opgevouwen tl-buisjes en is een stuk zuiniger dan een gloeilamp.

Een spaarlamp bevat kwik en kun je daarom niet zomaar in de glasbak of bij het restafval gooien. De lamp kun je inleveren bij de speciale inleverbakken bij verschillende winkels en supermarkten. Zo zorg je dat het kwik op een milieuvriendelijke manier wordt verwerkt. Het is belangrijk dat een spaarlamp niet breekt, want het inademen van kwikdampen is erg slecht voor je gezondheid.

Een spaarlamp kun je overal in huis ophangen, maar de lamp is niet geschikt voor buiten. Houd er wel rekening mee dat een spaarlamp niet meteen op volle sterkte brandt. Een spaarlamp is daarom niet zo geschikt in ruimtes waar je snel goed licht nodig hebt, bijvoorbeeld op het toilet.

Een spaarlamp kun je inleveren in speciale inleverbakken in verschillende winkels en supermarkten. Zo wordt het schadelijke kwik in de lamp op een milieuvriendelijke manier verwerkt. De lamp mag niet in de glasbak of bij het restafval worden gegooid. Als de lamp breekt, komen er kwikdampen vrij die schadelijk kunnen zijn voor je gezondheid.

Ledlampen, gloeilampen en halogeenlampen zijn vrijwel altijd dimbaar, maar dit geldt niet voor spaarlampen. De meeste spaarlampen zijn niet dimbaar. Als dit wel het geval is, staat het vermeld op de verpakking. Het is dan wel van belang dat je een geschikte dimmer gebruikt, anders gaat de spaarlamp knipperen, zoemen of zelfs kapot.

Het wordt afgeraden om een spaarlamp te combineren met een bewegingssensor. De lamp is hier niet voor gemaakt. Een lichtsensor wordt vaak buiten gebruikt en daar is een spaarlamp ook niet geschikt voor. Als je op zoekt bent naar een lamp die je met een lichtsensor kunt combineren, kun je het beste kiezen voor led.

Een spaarlamp functioneert slecht bij kou en is daarom niet geschikt voor gebruik in de tuin of de schuur. Bovendien duurt het even voor de lamp op volle sterkte is en dat is niet handig in de tuin.

Een spaarlamp kan gebruikt worden als badkamerverlichting. Denk er wel aan dat het even duurt voor de spaarlamp op volle sterkte brandt.

Een halogeenlamp heeft net als een gloeilamp een gloeidraad, maar een halogeenlamp is gevuld met een speciaal gas waar halogeen aan wordt toegevoegd. Een halogeenlamp is gemaakt van hittebestendig kwartsglas. Daarnaast zet een halogeenlamp meer elektriciteit om in licht dan een gloeilamp. Halogeenlampen zijn nog wel verkrijgbaar, maar mogen sinds 2018 niet meer worden geproduceerd.

Een halogeenlamp is een betere keuze dan een gloeilamp, maar de lamp is een stuk minder zuinig dan een ledlamp. Een voordeel van een halogeenlamp is dat de lamp veel licht genereert. Desondanks kun je het beste kiezen voor een ledlamp.

Een halogeenlamp heeft gemiddeld 3.500 branduren. Hoe lang dit precies is, is lastig te zeggen. Het is afhankelijk van hoe lang de lamp per dag aanstaat. Ter vergelijking: een ledlamp heeft circa 15.000 branduren.

Een halogeenlamp verbruikt veel meer stroom dan een ledlamp en is niet zuinig te noemen. Als je een halogeenlamp vervangt door een ledlamp bespaar je 85% op stroom. Wel is een halogeenlamp zuiniger dan een gloeilamp. Het verbruik ligt gemiddeld 30% lager.

Het verbruik van een halogeenlamp kun je berekenen met de volgende gegevens:

• Het stroomverbruik van de lamp in watt. Dit staat vermeld op de verpakking en op de lamp zelf.

• Het aantal uren dat dat de lamp brandt.

• Het aantal dagen per jaar dat de lamp brandt.

Gebruik de gegevens voor de volgende formule:aantal uren per dag x aantal dagen per jaar x (stroomverbruik in watt/1.000). Door het stroomverbruik in watt te delen door 1.000, reken je het stroomverbruik om naar kilowattuur (kWh).

Door het aantal kWh te vermenigvuldigen met het stroomtarief dat je betaalt, bepaal je het energieverbruik per jaar. Weet je niet precies wat je stroomtarief is, dan kun je op advies van Milieu Centraal 0,25 cent aanhouden.

Een halogeenlamp wordt erg heet en kun je tijdens en kort na gebruik niet aanraken. Een halogeenlamp zet 15 a 20% om in licht, de rest gaat verloren aan warmte. Het resultaat is een lamp die tot wel 250 graden warm kan worden. Ter vergelijking: bij een gloeilamp wordt 90% van de elektriciteit gebruikt om warmte te produceren en 10% voor het uitstralen van licht. 

Het grootste verschil is het energieverbruik. Een ledlamp verbruikt 85% minder stroom dan een halogeenlamp. Een ledlamp heeft gemiddeld zo’n 15.000 branduren tegenover 3.500 bij een halogeenlamp. Led gaat dus veel langer mee dan een halogeenlamp, die je vaker moet vervangen.

Daarnaast werken de lampen ook anders. Led (light emitting diode) is een halfgeleider, zeg maar een elektronisch onderdeel, dat rechtstreeks licht uitzendt. Een halogeenlamp heeft een gloeidraad in een gasgevulde glazen behuizing. Een halogeenlamp kan daardoor erg heet worden en kun je beter niet aanraken tijdens en kort na het gebruik.

Een halogeen staaflamp of buislamp zie je terug in vloer- en bouwlampen. Ze worden gebruikt in buitenlampen die een groot oppervlak moeten beschijnen of in werkplaatsen waar veel en helder licht nodig is. Een halogeen staaflamp wordt tegenwoordig vaak vervangen door de zuinigere led buislamp.

Ja, een halogeenlamp die werkt op 230V is dimbaar met een normale dimmer. Voor een halogeenlamp die op 12V werkt, heb je meestal een trafo (transformator) nodig.

Helaas is er nog niet voor elk type halogeenlamp een ledlamp beschikbaar. GU10 halogeenspots kun je wel direct vervangen door GU10 ledspots. GU10 verwijzen naar het soort fitting en de grootte van de lamp. Bedien je jouw halogeenlampen met een dimmer, dan heb je bij het vervangen door led ook een speciale dimmer voor led nodig. Denk er dus aan dat je deze ook vervangt.

Ledverlichting is de meest energiezuinige keuze. Gebruik je nog halogeenlampen in huis? Dan kun je ze vervangen door led. Ook als ze nog werken. Halogeenlampen verbruiken 85% meer stroom dan ledlampen. Door ze te vervangen kun je besparen op je energiekosten en het is beter voor het milieu.

De meest voorkomende fittingen voor gloei-, spaar-, halogeen- en ledlampen zijn E27 (grote fitting) en E14 (kleine fitting). Dit zijn fittingen met een schroefdraad. De GU10 fitting komt ook veel voor in spotjes en heeft twee pinnetjes.

Is je halogeenlamp of TL-lamp per ongeluk kapot gegaan? Kijk dan goed uit bij het opruimen en gooi je oude hallogeenlamp niet zomaar bij het restafval. Halogeenlampen bevatten namelijk een kleine hoeveelheid kwik. Bekijk de PDF van het RIVM en lees alles over de do's and don'ts die hierin beschreven staan.

Slimme verlichting staat in verbinding met een app op je telefoon, een smart home-assistent zoals Google Home, Alexa of Siri of andere slimme accessoires. Daardoor kun je je lampen op afstand bedienen en heb je geen traditionele schakelaars of dimmers meer nodig.

Slimme verlichting is voorzien van software die ‘communiceert’ met een app of een smart home-assistent. Een hub of bridge is het hart van je smart home en is verbonden met je wifi en je smart apparaten zoals verlichting. Smart lampen maken net als traditionele lampen gebruik van het elektriciteitsnetwerk, maar het grote verschil is de bediening.

Via de app kun je de lampen aan- en uitzetten, de lichtsterkte bepalen en de lichtkleur aanpassen. Je kunt de lampen ook bedienen met je stem via een smart home-assistent of eventueel via een afstandsbediening. Daarnaast is het mogelijk om vaste scenes in te stellen en bijvoorbeeld te zorgen dat je lampen elke avond op een vast tijdstip aangaan.

Slimme verlichting kun je in principe in iedere andere fitting draaien. De slimme functies zitten ingebouwd in de lichtbron zelf. Een voorwaarde is natuurlijk wel dat de fittingen van dezelfde grootte zijn. Een stabiel wifi-signaal is ook van belang.

Jazeker, smart lampen kun je ook heel goed als tuinverlichting gebruiken. Of het nu om functionele verlichting bij de voordeur of om sfeerverlichting gaat.

Voor het laten functioneren van je slimme verlichting heb je wifi nodig. Dat is ook meteen een nadeel van slimme verlichting: als je geen stabiele internetverbinding hebt, kun je je slimme apparaten (soms) niet meer bedienen. Daarom is het aan te raden om je schakelaars te behouden, zodat je je lampen ten alle tijden kunt gebruiken.

Ja, slimme verlichting werkt tegenwoordig altijd met led-technologie. De lampen verbruiken daardoor bijna geen energie.

Een slimme lichtschakelaar is de moderne, eigentijdse versie van een traditionele lichtschakelaar. Het voordeel is dat je niet constant je telefoon nodig hebt om je verlichting te bedienen. Met een slimme lichtschakelaar kun je het licht ook dimmen. Je kunt de schakelaars vaak eenvoudig op de muur schroeven of plakken.